Nadzwyczajne okoliczności związane z zagrożeniem wirusem COVID-19 nie zwalniają pracodawcy z obowiązku ochrony zdrowia i życia pracowników – szczególnie, gdy wykonują oni pracę na stanowiskach, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, uciążliwe lub niebezpieczne. Poniżej przygotowaliśmy praktyczny poradnik dla pracowników dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uprawnień pracowniczych w obliczu koronawirusa, w którym odpowiadamy na najczęściej zadawane pytania.

1. Obowiązki pracodawcy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy pracowników

Jedną z fundamentalnych zasad prawa pracy określonym w art. 15 kodeksu pracy jest obowiązek pracodawcy do zapewnienia pracownikom bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Więcej informacji proszę klikać w link.

Co przysługuje pracownikowi
1. W przypadku kwarantanny
Zgodnie z art. 1 pkt. 12 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, kwarantanna oznacza odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. O potrzebie zastosowania kwarantanny w stosunku do konkretnej osoby decydują organy inspekcji sanitarnej - państwowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny. Okres kwarantanny może zostać ustalony na nie dłużej niż 21 dni licząc od ostatniego dnia styczności. Obowiązkowa kwarantanna wobec tej samej osoby może być stosowana więcej niż raz, do czasu stwierdzenia braku zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego ( art. 34 ust. 2-3 ustawy)
Zgodnie z art. 6. z dnia 25 czerwca 1999 r. ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego przysługuje zasiłek chorobowy. Na równi z niezdolnością do pracy z powodu choroby traktuje się niemożność wykonywania pracy w wyniku decyzji wydanej przez właściwy organ albo uprawniony podmiot na podstawie przepisów zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Innymi słowy zasiłek choroby przysługuje osobie w stosunku do której organy państwowej inspekcji sanitarnej wdały decyzję o obowiązkowej kwarantannie.

Art. 91 Kodeksu pracy reguluje kwestie prawa pracownika do wynagrodzenia w przypadku niezdolności do pracy. Za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną - trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia - trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego - pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu (art. 92. § 1. pkt. 1). Zgodnie z § 4 za czas niezdolności do pracy, o której mowa w § 1, trwającej łącznie dłużej niż 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia, trwającej łącznie dłużej niż 14 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
Podsumowując, pracownikowi który decyzją inspekcji sanitarnej został poddany obowiązkowej kwarantannie, za czas trwania kwarantanny przysługuje wynagrodzenie chorobowe a następnie zasiłek chorobowy.

2. W przypadku czasowego zamknięcia zakładu pracy

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 80 Kodeksu pracy pracownikowi wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa pracy tak stanowią.

Takim przepisem szczególnym, na podstawie którego pracownikowi będzie przysługiwało prawo do wynagrodzenia, mimo iż praca nie będzie wykonywana jest art. 81 Kodeksu pracy. Przepis ten będzie miał zastosowanie gdy pracodawca zdecyduje się na zamknięcie zakładu pracy lub jego części i nie zdecyduje się lub nie będzie mógł polecić pracownikowi wykonywanie pracy zdalnej. Zgodnie z treścią art. 81 § 1 Kodeksu pracy pracownikowi za czas niewykonywania pracy, jeżeli był gotów do jej wykonywania, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (np. 25 zł za godzinę lub 5.000 wynagrodzenie miesięczne). Pracownicy ci w przypadku tzw. przestoju otrzymają wynagrodzenie wynikające z osobistego zaszeregowania. W przypadku pozostałych pracowników, którym przy ustalaniu warunków wynagradzania nie wskazano stawki godzinowej lub miesięcznej, przysługuje 60% wynagrodzenia. Dotyczy to pracowników, których wynagrodzenie ustala np. określona stawka za ilość wytworzonych produktów (akordowa) lub procent np. od zysku. W każdym przypadku wynagrodzenie to nie może być jednak niższe od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Państwowa Inspekcja Pacy wskazała, iż konieczność zamknięcia zakładu pracy lub jego części - w celu przeciwdziałania rozprzestrzeniania się wirusa COVID-19 – mimo, iż niezawiniona przez pracodawcę, jest przyczyną dotycząca pracodawcy, o której mowa w przepisie. Więcej:
https://www.pip.gov.pl/pl/wiadomosci/108610,praca-zdalna-przeciwdzialanie-covid-19.html#

Praktycznie wszystkie regiony i sekretariaty branżowe "Solidarności" wzorem Komisji Krajowej rozpoczęły od poniedziałku pracę zdalną. Ponieważ większość organizacji zakładowych może potrzebować w tym czasie wsparcia praca zdalna oznacza tylko inną formę funkcjonowania Związku, a nie jego zamknięcie.
Dla bezpieczeństwa pracowników w związku z epidemią koronawirusa od poniedziałku Komisja Krajowa pracuje w systemie pracy zdalnej. Oznacza to, że w każdym dziale merytorycznym dyżurują pojedyncze osoby, a reszta pracowników pracuje z domu. Podobne rozwiązania wprowadziły regiony i sekretariaty branżowe Związku. To nowa sytuacja i wyzwanie. Nigdy do tej pory nasza gospodarka, a tym samym i NSZZ "Solidarność", nie funkcjonowały w takich warunkach.

Regiony funkcjonują, aby pomagać organizacjom związkowym w sytuacjach problemów z pracodawcami. Zresztą wiele organizacji zgłasza problemy z odpowiednim zabezpieczeniem w środki ochrony, płynów do odkażania oraz zapleczem sanitarnym. Szczególnie w sieciach handlowych, które w obliczu ogólnonarodowej "kwarantanny" przeżywają prawdziwe oblężenie klientów, robiących zapasy na czas przebywania w domu.
W regionach i oddziałach miejskich najczęściej pełnione są dyżury, tak aby członkowie "Solidarności" mieli gdzie zgłaszać problemy, zarówno w zakresie funkcjonowania specustawy, jak i przepisami wynikającymi z prawa pracy. Trzeba np. pamiętać, że niezależnie od specustawy, obowiązuje art. 210 kodeksu pracy pozwalający na powstrzymanie się od wykonywania pracy przez pracownika, jeśli ta stwarza zagrożenie dla jego życia i zdrowia. W takiej sytuacji warto jednak skorzystać ze wsparcia związkowego prawnika.
Marek Lewandowski, Rzecznik Przewodniczącego KK NSZZ "S"