Wysokie temperatury dają się we znaki wszystkim, zwłaszcza osobom, które świadczą pracę. Jednakże pracownik nie pozostaje bez praw, w związku z koniecznością wykonywania swoich obowiązków w upalne dni.
Przede wszystkim pracownik ma prawo domagać się od pracodawcy, aby ten dostarczył mu bezpłatnie napoje. Zasady zapewnienia pracownikom napojów reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. z 1996 roku nr 60, poz. 279). Pracodawca zapewnia pracownikom napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników. Przepisy nie wskazują, jaka ma to być konkretnie ilość. Musi być to jednak ilość wystarczająca do zaspokojenia indywidualnych potrzeb każdego pracownika. Należy również brać pod uwagę warunki i charakter pracy. Oczywistym jest, że pracownik, który wykonuje ciężką pracę fizyczną, ma większe zapotrzebowanie na napoje chłodzące niż pracownik zatrudniony w biurze. Rozporządzenie nie wskazuje również, jakiego rodzaju mają to być napoje. Najczęściej będzie to woda mineralna, która najlepiej gasi pragnienie. Mogą to być również soki, czy też innego rodzaju napoje. Jedynym wymogiem prawnym jest to, aby napoje były odpowiednio zimne.
Obowiązek zapewnienia pracownikom napojów chłodzących ciąży na pracodawcy, gdy temperatura otoczenia przekroczy 28 stopni Celsjusza w pomieszczeniu lub 25 stopni Celsjusza na otwartej przestrzeni. Przepisy nie wspominają, w jaki sposób mają być wydawane napoje chłodzące. Jest to czynione zwykle w sposób przyjęty w danym zakładzie. Najczęstszą formą jest dostarczanie napojów w formie dystrybutora z wodą mineralną. Ponadto pracodawca jest obowiązany zapewnić dostateczną ilość wody zdatnej do picia oraz do celów higieniczno-sanitarnych, gospodarczych i przeciwpożarowych. Ilość wody do celów higienicznych przypadająca dziennie na każdego pracownika nie może być mniejsza niż:
1) 120 l - przy pracach w kontakcie z substancjami szkodliwymi, trującymi lub zakaźnymi albo powodującymi silne zabrudzenie pyłami, w tym 90 l w przypadku korzystania z natrysków;
2) 90 l - przy pracach brudzących, wykonywanych w wysokiej temperaturze lub wymagających zapewnienia należytej higieny procesów technologicznych, w tym 60 l w przypadku korzystania z natrysków;
3) 30 l - przy pracach niewymienionych w pkt 1 i 2.
Jaka jest dopuszczalna temperatura w miejscu pracy?
Na to pytanie przepisy wprost nie odpowiadają. Pracodawca ma jednak obowiązek zadbania o to, byśmy w upalne dni mogli pracować w sprzyjających warunkach. Inaczej mówiąc: nie powinniśmy odczuwać dokuczliwości związanych z wysoką temperaturą. Praktycznie wykorzystywane są dwa sposoby na obniżenie temperatury w miejscu pracy: wentylator lub klimatyzacja. Urządzenia służące do ochłodzenia powietrza to nie wszystko. Pracodawca powinien zadbać i o to, by promienie słoneczne nie świeciły pracownikom w oczy, ani na monitor komputera. Konieczne więc staje się zainstalowanie w oknach żaluzji lub rolet.
Wysoka temperatura w miejscu pracy może utrudniać, a nawet uniemożliwiać wykonywanie obowiązków. W takiej sytuacji pracodawca może pozwolić pracownikom pracować w domu, a nawet zwolnić ich ze świadczenia pracy. Jest to jednak tylko prawo, a nie obowiązek pracodawcy, bo nie ma przepisów wskazujących na wysokość temperatury, której przekroczenie zobowiązuje do zwolnienia pracowników z wykonywania pracy. Przepisy jedynie wskazują, że w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania) nie niższą niż 14 °C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają. W pomieszczeniach pracy, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna i w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18 °C.
W niektórych przypadkach, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, ma on prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Jednakże z tego uprawnienia pracownik powinien korzystać rozważnie, gdyż naraża się na ukaranie karą porządkową, a nawet na zwolnienie dyscyplinarne. W przypadku gdy do tego dojdzie, to na pracowniku będzie spoczywał ciężar udowodnienia, że wysoka temperatura sprawiała, że warunki pracy były nieodpowiednie.
Opracował - Piotr Kisiel, prawnik Zarządu Regionu Śląsko-Dąbrowskiego NSZZ Solidarność